Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα

Ελεύθερο Λογισμικό ή Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα είναι το λογισμικό που ο καθένας μπορεί ελεύθερα να χρησιμοποιεί, να διανέμει, να αντιγράφει και να τροποποιεί ανάλογα με τις ανάγκες του, χωρίς να απαιτείται η απόκτηση άδειας. Είναι ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης και χρήσης λογισμικού, στο οποίο η δυνατότητα αλλαγών ή βελτιώσεων (ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες αυτού που το χρησιμοποιεί) παρέχεται στο χρήστη μέσω της ελεύθερης διάθεσης και του πηγαίου κώδικα του λογισμικού. Γύρω από αυτή τη λογική δημιουργήθηκε μια τεράστια κοινότητα χρηστών και προγραμματιστών, με βάση το Διαδίκτυο, οι οποίοι συμβάλλουν από κοινού στη συνεχή βελτίωση του λογισμικού, παρέχοντας δωρεάν τις γνώσεις και τη δουλειά τους σε όλους. Ένα ανοικτό δίκτυο "εθελοντών" προγραμματιστών και εταιρειών του κλάδου, οι οποίοι αναπτύσσουν και διορθώνουν τον κώδικα των προγραμμάτων παράλληλα, κυκλοφορώντας ταχύτατα και σε μεγάλη συχνότητα τις νέες εκδόσεις λογισμικού.

Η πρόσβαση στο διαθέσιμο Ελεύθερο Λογισμικό, το οποίο με συνεχείς βελτιώσεις και αυξημένη πλέον φιλικότητα προς το χρήστη, κερδίζει διαρκώς νέους φίλους παγκοσμίως, επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του διαδικτύου. Στην εκπαίδευση, στη δημόσια διοίκηση και στις επιχειρήσεις, ενδιαφέρονται, ενημερώνονται και αποκτούν ένα ιδιαίτερα ελκυστικό εργαλείο, αξιόπιστο, σταθερό στη λειτουργία και απαλλαγμένο από το σημαντικό κόστος της απόκτησης και των αναβαθμίσεων.

Ιδιαίτερα αξίζει να αναφερθεί ότι αυτή τη στιγμή στη Βραζιλία όλος ο δημόσιος τομέας λειτουργεί χρησιμοποιώντας προγράμματα ανοιχτού λογισμικού, στο πλαίσιο της γενικότερης προσπάθειας για ανεξαρτητοποίηση της χώρας. Ανάλογες κινήσεις γίνονται και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Η πληθώρα των προγραμμάτων που υπάρχουν στο διαδίκτυο περιλαμβάνει λειτουργικά, προγράμματα διασκέδασης (παιχνίδια, αναπαραγωγή πολυμέσων), επεξεργασίας εικόνας και ήχου, επεξεργαστές κειμένου ,προγράμματα επικοινωνίας, διαχείρισης δικτύων καθώς και προγράμματα προστασίας του υπολογιστή. Δηλαδή καλύπτουν όλο το φάσμα των εμπορικών προγραμμάτων. Κάποια από τα γνωστά προγράμματα, είναι το Apache που χρησιμοποιείται σε web servers για την εξυπηρέτηση ιστοσελίδων, η βάση δεδομένων MySQL και το πρόγραμμα πλοήγησης στο διαδίκτυο (internet browser) Mozilla FireFox.

Το γνωστότερο όλων αυτών των προγραμμάτων, με αριθμό χρηστών που ανέρχεται στα 29 εκατομμύρια, είναι το λειτουργικό Linux, το οποίο αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις στο χώρο της πληροφορικής μιας και έδωσε στους χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών την δυνατότητα να ξεφύγουν από την παντοδυναμία των “Windows”. Το Linux ξεκίνησε από τον Linus Torvalds ο οποίος είχε βαρεθεί να βλέπει το λειτουργικό του σύστημα (“Windows”) να καταρρέει χωρίς να του επιτρέπεται να επέμβει και να διορθώσει το όποιο πρόβλημα. Έτσι άνοιξε ένα forum στο διαδίκτυο και ρωτούσε τον κόσμο τι δυνατότητες θα ήθελε να έχει το λειτουργικό τους σύστημα. Συνέλεξε αυτές τις πληροφορίες με αποτέλεσμα τη δημιουργία του Linux. Άφησε σκοπίμως ανοιχτό τον κώδικα του λειτουργικού για να μπορεί ο καθένας να το προσαρμόζει στις ανάγκες του και γνωρίζοντας ότι κανένα πρόγραμμα δεν είναι τέλειο έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη να πραγματοποιεί τις εκάστοτε διορθώσεις. Με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν πολλές και διάφορες εκδόσεις Linux εκ των οποίων ο καθένας μπορεί να επιλέξει αυτή που τον εξυπηρετεί περισσότερο. Διάφορες εταιρίες δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη λειτουργικών με βάση το Linux. Ίσως κάποιοι αναρωτιούνται τι κερδίζουν οι εταιρίες που προσφέρουν τα προγράμματά τους δωρεάν. Η απάντηση είναι ότι ελεύθερο λογισμικό δεν συνοδεύεται από καμία υποστηρικτική υπηρεσία ή οδηγίες χρήσης. Έτσι οι διανομείς των προγραμμάτων αυτών, κερδίζουν από την παροχή υπηρεσιών, τεχνική υποστήριξη, πιστοποίηση και προστιθέμενη αξία στα λογισμικά που διατίθενται δωρεάν. Βέβαια, οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν και μέσω δικτύου δωρεάν βοήθεια, από άλλους χρήστες στους επονομαζόμενους “πίνακες συζητήσεων” ή αλλιώς forum.

Καταβάλλονται προσπάθειες για δημιουργία λογισμικό ανοιχτού κώδικα, το οποίο θα εγκαθίσταται σε υπολογιστές που λειτουργούν σε περιβάλλον “Windows”. Μερικά από τα ήδη υπάρχοντα λειτουργούν σχετικά καλά αλλά τις περισσότερες φορές τίθεται θέμα συμβατότητας, εν αντιθέσει με τα αντίστοιχα εμπορικά προγράμματα που αγοράζει κανείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα Open Office σε σχέση με το αντίστοιχο της Microsoft MS office. Η διαφοροποίησή του έγκειται στο ότι ο χρηστής έχει τη δυνατότητα να διορθώσει τα προβλήματα ή ακόμη και να προσθέσει πράγματα στο ελεύθερο πρόγραμμα.

Διάφορες εταιρείες ήταν αρχικά επιφυλακτικές ως προς τα ελεύθερα λογισμικά λόγω της μη συμβατότητας τους με τα γνωστά μονοπωλιακά προγράμματα. Τελευταία όμως παρατηρείται μια αλλαγή στη στάση τους. Ακόμα και η Microsoft, ανακοίνωσε τον περασμένο Νοέμβριο, ότι θα προσφέρει το φορμάτ των αρχείων του γνωστού Office στον οργανισμό τυποποίησης ECMA international με στόχο τη δημιουργία ανοικτού προτύπου που θα υποστηρίζει τη συμβατότητα με άλλα προγράμματα. Μένει να το δούμε και στην πράξη.

Μέχρι στιγμής, η μορφή ".doc" όχι μόνο είναι μυστική, αλλά συχνά η Microsoft την τροποποιεί, ώστε η αποκρυπτογράφησή της να καθίσταται πολύ δύσκολη. Να σημειωθεί, ότι πρόσφατα το ελληνικό δημόσιο έκλεισε συμφωνία με τη Microsoft για παροχή προγραμμάτων της και τεχνική υποστήριξη για χρονικό διάστημα κάποιων ετών. Απορίας άξιο είναι γιατί το Ελληνικό Δημόσιο αγνοεί την καταβαλλόμενη προσπάθεια για ανάπτυξη προγραμμάτων ανοικτού λογισμικού κι ακολουθεί μια μονοπωλιακή τακτική.

Τώρα όσον αφορά εμάς τους φυσικούς τίθεται το ερώτημα πόσο χρήσιμο μπορεί να είναι το λογισμικό ανοιχτού κώδικα ως επιστημονικό εργαλείο. Κατόπιν μικρής έρευνας στο διαδίκτυο βρήκαμε πληθώρα προγραμμάτων τα οποία κρίνονται απαραίτητα για την μελέτη και αντιμετώπιση προβλημάτων φυσικής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα: ORSA, Planet Finder, GPeriodic, KMol, TiLP, GNU Plotutils, gonvert, Graphtool, GraphThing, gri, JMP statistical software, Lcalc, mathutils, Octave, WEKA, fityk, g3data, Ghemical, gnuplot, gpsim. Είναι προγράμματα δημιουργίας και επεξεργασίας γραφικών παραστάσεων, χημικών διεργασιών, επιστημονικών υπολογιστών και αλλά. Πρέπει να πούμε ότι ο αριθμός των προγραμμάτων που παρουσιάζονται εδώ είναι πολύ μικρός σε σχέση με αυτά που μπορούμε να βρούμε στο διαδίκτυο. Τα προγράμματα αυτά είναι εύχρηστα, απαραίτητα και δωρεάν. Γιατί λοιπόν να μη τα δοκιμάσουμε;

Μερικά χρήσιμα links για το ελεύθερο λογισμικό είναι:

http://www.linux.org	(διεθνής ιστοσελίδα για το Linux)
http://www.newsforge.com	(διαδικτυακή εφημερίδα για το Linux και τα Open Source)
http://theopencd.sunsite.dk/index.php	(άλλη μια ιστοσελίδα για τα Free και Open Source)
http://osswin.sourceforge.net	(λίστα με προγράμματα Free και Open Source όλων
http://www.open-source.gr	(ελληνική σελίδα για τα Free και Open Source)
http://www.ellak.gr	(εθελοντική προσπάθεια με σκοπό να καταγράψει και να βοηθήσει της ενέργειες εξελληνισμού και υποστήριξης του ελεύθερου / ανοιχτού λογισμικού στη Ελλάδα)

ΥΓ: Καλός ο μονόλογος αλλά η κουβέντα είναι εποικοδομητικότερη. Ελάτε να συζητήσουμε για το άρθρο, ή και πέρα απ’αυτό στο Forum της Ομάδας Νετρίνο στην τοποθεσία: http://www.phpbbserver.com/neutrinoteam